результате нового похода заставил их отступить от Рима и вернуть не только захваченные ими территории Патримония святого Петра, но и присоединить к нему ряд областей в Центральной Италии: Сенигаллию, Анкону, Имолу, Болонью, Феррару и Равенну.
Стефан II умер 26 апреля 757 года в зените своей славы и был похоронен в соборе Святого Петра.
Сочинения. Сохранились восемь посланий Стефана II, адресованных Пипину Короткому. Особым драматизмом отмечены три письма, написанные во время осады Рима лангобардами. Причем в письме «Petrus vocatus apostolus», в связи с тем, что ситуация становилась критической, Папа решил прибегнуть к необычному приему – написать письмо от имени апостола Петра. Это единственное послание, когда-либо написанное понтификами от лица апостола Петра, фрагмент его приводится ниже.
Издания: Patrologia Latina, t. 89, col. 993-1030; PL, t. 98, col. 100–134; Monumenta Germaniae Historica: Epistolae, t. 3, p. 487507; Epistola 5 // Задворный В.Л. Сочинения Римских понтификов I–IX веков. Москва, 2011, с. 427–432.
Источники: Liber Pontificalis, t. 1, p. 440–456; Fredegarii Scholastici Chronicum continuatum, a. 754–756; Chronicon Moissiacense, a. 741; Agnellus sive Andreas Ravennatensis. Liber Pontificalis Ecclesiae Ravennatis, Vita Sergii, cap. III–IV.
Литература: Грегоровиус Ф. История города Рима в Средние века. Санкт-Петербург, 1903, т. 2, с. 232–268; Задворный В.Л.
Сочинения Римских Понтификов I–IX веков. Москва, 2011, с. 73, 247–248; Duchesne L. Les premiers temps de l'État Pontifical. Paris, 1911, p. 52–78; Casper E. Pippin und die römische Kirche. Berlin, 1914; Bertolini O. Roma di fronte a Bisanzio e ai Longobardii. Bologna, 1941, p. 514–582; Deér J. Zum Patricius-RomanorumTitel Karls des Grossen // Archivum Historiae Pontificiae, 3 (1965), p. 31–86; Fritze W.H. Papst und Frankenkönig. Sigmaringen, 1973, S. 63–86; Miller D.H. The Roman Revolution of the Eighth Century: A Study of the Ideological Background of the Papal Separation from Byzantium and Alliance with the Franks // Medieval Studies 36 (1974), 79–133; Hallenbeck J.T. Pavia and Rome: The Lombard Monarchy and the Papacy in the Eighth Century. Philadelphia, 1982, p. 55–90; Conte P. Regesto delle lettere dei papi del secolo VIII. Milano, 1984, p. 219–222; Noble Th.F.X. The Republic of St. Peter. The Birth of the Papal State, 680–825. Philadelphia, 1984, p. 71–98; Arnaldi G. Le origini dello Stato della Chiesa. Torino, 1987; Engels O. Zum päpstlich-fränkischen Bündnis im 8. Jahrhundert // Ecclesia et regnum: Festschrift F.-J. Schmale. Bochum, 1989, S. 21–38; Engelbert P. Papstreisen ins Frankenreich // Römische Quartalschrift 99 (1993), 77–113; Finck von Finckenstein A. Rom zwischen Byzanz und den Franken in der ersten Hälfte des 8. Jahrhunderts // Festschrift für Eduard Hlawitschka zum 65. Geburtstag / Hrsg. K.R. Schnith, R. Pauler. Kallmünz, 1993, p. 23–36; Delogu P. // Enciclopedia dei Papi. Roma, 2000, v. 1, p. 660–665.
Текст
Фрагмент текста послания приведен по изданию: Patrologia Latina, t. 98, col. 121–126.
Фрагмент послания «Petrus vocatus apostolus»
Petrus vocatus apostolus a Jesu Christo Dei vivi Filio, qui ante omnia saecula cum Patre regnans in unitate Spiritus sancti, in ultimis temporibus pro nostra omnium salute incarnatus et homo factus, nos suo redemit pretioso sanguine, per voluntatem paternae gloriae, quemadmodum per sanctos suos destinavit prophetas, in Scripturis sanctis, et per me omnis Dei catholica et apostolica Romana Ecclesia, caput omnium Ecclesiarum Dei, ipsius Redemptoris nostri sanguine supra firmam fundata petram, atque ejusdem almae Ecclesiae Stephanus praesul, gratia, pax, et virtus ad eruendam eamdem sanctam Dei Ecclesiam, et ejus Romanum populum mihi commissum de manibus persequentium, plenius ministretur a Domino Deo vestro, vobis viris excellentissimis Pippino, Carolo, et Carolomanno tribus regibus, atque sanctissimis episcopis, abbatibus, presbyteris, vel cunctis religiosis monachis, verum etiam ducibus, comitibus, et cunctis generalibus exercitibus, et populo Franciae commorantibus.
Ego Petrus apostolus, dum a Christo Dei vivi Filio vocatus sum supernae clementiae arbitrio, illuminator ab ejus potentis totius mundi sum praeordinatus, ipso Domino Deo nostro confirmante: Ite, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii, et Spiritus sancti; et iterum Accipite Spiritum sanctum; quorum remiseritis peccata, remittuntur eis; et mihi suo exiguo servo et vocato apostolo sigillatim suas commendans oves ait: Pasce oves meas, pasce agnos meos; et rursus: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, et portae inferorum non praevalebunt adversus eam. Et tibi dabo claves regni coelorum; quaecunque ligaveris super terram, erunt ligata et in coelis; et quaecunque solveris super terram, erunt soluta et in coelis. Quamobrem omnes qui meam audientes impleverunt praedicationem, profecto credant sua in hoc mundo Dei praeceptione relaxari peccata, et mundi atque sine macula in illam progredientur vitam…
Ideoque ego apostolus Dei Petrus, qui vos adoptivos habeo filios, ad defendendum de manibus adversariorum hanc Romanam civitatem, et populum mihi a Deo commissum, sed et domum, ubi secundum carnem requiesco, de contaminatione gentium eruendam, vestram omnium provocans dilectionem adhortor, et ad liberandam Ecclesiam Dei mihi a divina potentia commendatam omnino protestans admoneo, pro eo quod maximas afflictiones et oppressiones a pessima Longobardorum gente patiuntur…
Quia, secundum promissionem quam ab eodem Domino Deo et Redemptore nostro accepimus, peculiares inter omnes gentes vos omnes Francorum populos habemus. Itaque protestor et admoneo tanquam in aenigmate, et firma obligatione conjuro vos Christianissimos reges, Pippinum, Carolum, et Carolomannum, atque omnes sacerdotes, episcopos, abbates, presbyteros, vel universos religiosos monachos, et vel cunctos judices; item duces, comites, et cunctum Francorum regni populum, et tanquam praesentialiter in carne vivus assistens coram vobis, ago ego apostolus Dei Petrus, ita firmiter credite vobis per adhortationis alloqui verbum, quia, etsi carnaliter desum, spiritualiter autem a vobis non desim…
Subvenite populo meo Romano fratribus vestris, et perfectius decertate, atque finem imponite ad liberandum eos. Nullus enim accipit coronam, nisi qui legitime decertaverit; et vos decertate fortiter pro liberatione sanctae Dei Ecclesiae, ne in aeternum pereatis…
Declaratum quippe est quod super omnes gentes quae sub coelo sunt vestra Francorum gens apostolo Dei Petro prima exstitit; et ideo Ecclesiam, quam mihi Dominus tradidit, vobis per manus vicarii mei commendavi ad liberandum de manibus inimicorum. Firmissime enim tenete quod ego servus Dei vocatus apostolus omnibus vestris necessitatibus, cum modo precati estis, auxiliatus sum, et victoriam per Dei virtutem vobis de inimicis vestris tribui, et inante attribuam nihilominus, credite, si ad liberandum hanc meam civitatem Romanam nimis celeriter accurretis…
Петр, призванный апостол Иисуса
